Lenzen kiezen voor je Alpha-camera (deel 1)

[Portmixus]

Een van de grote voordelen van camera's met verwisselbare lenzen is de mogelijkheid om voor elke situatie een meer specifieke lens te gebruiken. Je bent de kitlens ontgroeid en wil graag upgraden naar een betere lens. Denk maar aan lenzen voor macrofotografie, portretfotografie, landschappen, etc.

Toch is de keuze van een lens niet zo eenvoudig. In deze blogpost maken we je wegwijs tussen de verschillende types lenzen, hun benamingen en andere aspecten waar je moet op letten bij het maken van je lenskeuze.

Gemakshalve neem ik E-mount lenzen als voorbeeld om bepaalde zaken te verduidelijken. Uiteraard gelden dezelfde principes voor A-mount lenzen.

      We kunnen de keuze van een lens opdelen in zes grote groepen:
      A) Lenzen naargelang het sensorformaat en lensvatting (!)
      B) De brandpuntsafstand
      C) Het diafragma

      D) De lensvatting
      E) Beeldstabilisatie
      F) Hoogwaardige lenzen: G-lenzen en Zeiss-lenzen

A) Lenzen naargelang het sensorformaat en lensvatting
Sony is werelds nummer 1 sensorproducent; hun beeldsensors worden gebruikt in camera's van Nikon (bijna de volledige spiegelreflexserie), Canon (geen spiegelreflexcamera's), Pentax, Sony en andere merken.

Grote website's als Dpreview steken het niet onder stoelen of banken dat ze grote fan zijn van Sony sensors om maar een van de vele quotes aan te halen:

"We're not shy to admit we're big fans of Sony sensor technology, with Exmor sensors showing incredible sensitivity and dynamic range due to their low noise performance."

Sony camera’s kennen vier grote groepen sensorgroottes (van groot sensoroppervlak naar klein met de breedte/lengte verhouding weergegeven tussen haakjes):
1) 35mm Full-Frame sensors (36mm x 24mm = 864mm²)
2) APS-C sensors (23.6mm x 15.7mm = 370mm²)
3) 1″ (1 inch) sensors (13.2mm x 8.8mm = 116mm²)
4) compact camera en smartphones sensors (<1/1.7″) (max. 7.6mm x 5.7mm)

Naar: lucidistorte.it

Doorgaans geldt voor eenzelfde resolutie (megapixels): hoe groter de sensor, hoe beter de beeldkwaliteit. Eveneens geldt: hoe groter de sensor, hoe duurder. Dit geldt niet enkel voor de sensor, maar ook voor de bijhorende aangepaste FE-lenzen. FE-lenzen zijn Sony lenzen die een groter glasoppervlak hebben om de grote Full-Frame sensor volledig te belichten. (Zie verder)

1) Een 35mm Full-frame (FF) sensor heeft een oppervlakte van 2.27 keren groter dan een APS-C sensor en 7.45 keren groter dan een 1″ sensor. Deze 35mm sensor/filmgrootte werd overgenomen uit de tijd van de analoge fotografie. Heb je ergens lenzen liggen voor een analoge camera, dan is deze naar grote waarschijnlijkheid compatibel met een 35mm camera (mits gebruik van adapters, zie hier).

Een gevolg van deze grote sensor is dat lenzen voor 35mm FF sensors uiteraard een stuk groter moeten zijn dan deze voor APS-C of 1″ sensors. Logisch volgt daaruit dat FF-lenzen (Sony duidt Full Frame lenzen aan met FE) kunnen gebruikt worden op camera’s kleinere sensors daar enkel het centrale gedeelte van de lens effectief benut worden. Omgekeerd kan echter niet: een APS-C lens (E-lens) is net groot genoeg voor APS-C sensor en zal op een grotere FF-sensor donkere hoeken en randen geven. Dit effect wordt vignettering genoemd. Voorbeelden van camera’s met een FF-sensor zijn de α7II.

Als je een APS-C lens op een Full-Frame plaatst krijg je bijvoorbeeld volgend beeld te zien:

2) APS-C sensors* (zie addendum) zijn de grootste groep sensors gebruikt voor camera’s met verwisselbare lenzen. Een APS-C sensor is klein genoeg om zowel camera als lenzen compacter (lees: goedkoper) te maken, met toch een uitstekende beeldkwaliteit bezitten. De resolutie van Sony FF-sensors gaan op dit ogenblik tot 36 megapixels (Sony α7R) terwijl de hoogste resolutie voor een APS-C Sony sensor tot 24 megapixels gaat. 

3) 1″ sensor is een relatief nieuw sensorformaat dat Sony gebruikt in de RX100-serie (1e, 2e en 3e generatie) en RX10 camera’s. Deze sensor is beduidend kleiner dan een FF-sensor en APS-C sensor, maar toch minstens 3 keren groter dan de compact camera sensor. Deze sensorgrootte maakt het mogelijk camera’s te maken met echte compact camera afmetingen (RX100 (II)) of met een spectaculaire lens (RX10) met beeldkwaliteit van een zeer hoog niveau.

4) Compact camera sensors en smartphone sensors maken de grootste groep uit van alle verkochte sensors hoofdzakelijk te danken aan hun lage prijs. Sensors gebruikt in smartphone’s zijn nog een een stukje kleiner, uitgezonderd de Sony Xperia Z1, Z2 en Z3. Daarmee hebben deze Z-reeks smartphones de op één na grootste smartphone camera sensors op de markt.

*Addendum: Wat is cropfactor?
APS-C sensors worden ook  “cropsensors” genoemd. Cropsensors en de bijhorende “cropfactor” leidt in de praktijk tot erg veel verwarring. We besteden extra aandacht aan deze term.

APS-C camera’s van Sony hebben een cropfactor van 1.5x. Dit betekent dat eenzelfde lens op een FF-sensor een verschillende beeld zal geven op een APS-C sensor. Een 18mm lens op een FF-sensor geeft een beeld effectief getrokken op 18mm, op een APS-C sensor lijkt het beeld getrokken met dezelfde lens door de kleinere sensor meer ingezoomd. Fotografisch wordt gesproken van een kleinere beeldhoek, ondanks het gebruik van eenzelfde lens.

Het equivalente Full-frame beeld, wordt berekend door de cropfactor te vermenigvuldigen met gebruikte brandpuntsafstand van de lens. (de effectieve mm’s van de lens) Concreet betekent dit dat een 18mm lens op een APS-C sensor een beeld geeft alsof met een 28mm lens op FF getrokken is, ondanks deze met dezelfde 18mm lens gefotografeerd is. (18mm x 1.5 = 28mm) Vandaar spreekt men van een equivalente 35mm (FF) brandpuntsafstand van 28mm wanneer een 18mm lens gebruikt wordt op APS-C sensor.

Volgende foto's verduidelijken dit concept (foto's naar: Tamron.eu):

Dezelfde lens werd gebruikt op een camera met een Full-Frame sensor (grote beeld) en dezelfde lens op een camera met kleinere APS-C sensor (blauwe kader). Omdat de sensor kleiner is wordt een kleiner deel van het beeld op de sensor afgebeeld. Concreet betekent dit dat je een 28mm lens (18mm x cropfactor van 1.5x) op een Full-Frame camera zou moeten gebruiken om hetzelfde beeld te zien als een 18mm lens op een APS-C camera.

Het resultaat van de uiteindelijk genomen foto wordt hieronder getoond respectievelijk voor de Full-Frame sensor en APS-C sensor. 

Eenzelfde lens geeft dus niet noodzakelijk dezelfde foto op camera’s met een verschillende sensor. Je dient met de cropfactor rekening te houden wanneer je een APS-sensor camera vergelijkt met een FF-sensor camera. Een laatste voorbeeld: heb je nu bijvoorbeeld een Nex-6 en je favoriete lens is de 50mm F1.8 en je wil upgraden naar een Full-frame α7 of α7R, dan dien je een 50mm x 1.5 = 75mm lens aan te schaffen voor deze camera’s om hetzelfde beeld (correcter is beeldhoek) te bekomen.

Volledigheidshalve dient vermeld te worden dat de sensorgrootte ook indirect een effect heeft op de scherptediepte van een foto. Een 200mm F2.8 lens op een FF-camera vereist een lichtsterkere 135mm F2 lens op een APS-C camera om dezelfde beeldhoek en scherptediepte te krijgen als 200mm F2.8 op Full-frame.

Klik hier voor deel 2.

[Vinc_E]

Wil je wel precies hetzelfde beeld nemen met camera's met grotere sensor? Benut je dan het voordel van de grotere sensor wel optimaal? 

Stel je stapt van APS-C over naar Full Frame met een 50 mm lens, blijft je fotografie dan min of meer hetzelfde als je een 75 mm lens gebruikt? 

[Portmixus]

Dat is een goeie vraag en daarvoor verwijs ik naar de laatste alinea hierboven:

"Volledigheidshalve dient vermeld te worden dat de sensorgrootte ook indirect een effect heeft op de scherptediepte van een foto. Een 200mm F2.8 lens op een FF-camera vereist een lichtsterkere 135mm F2 lens op een APS-C camera om dezelfde beeldhoek en scherptediepte te krijgen als 200mm F2.8 op Full-frame."

Een FF sensor geeft als resultaat een foto met minder scherptediepte dan wanneer je een APS-C sensor zou gebruiken. Dat is eigenlijk een voordeel aangezien je scherptediepte kan doen toenemen door het diafragma wat toe te knijpen, maar als je kan op een APS-C camera de scherptediepte van een FF-sensor niet halen als je al op grootste diafragma opening zit.

Als je een 75mm lens op FF zou gebruiken, dan krijg je een vergelijkbaar beeld (zelfde "field of view" FOV) als een 50mm lens op APS-C (crop). De scherptediepte is echter anders. (denk maar aan een compactcamera waarbij alles van voor tot achter scherp is.)

Je benut je volledige sensor niet als je een APS-C lens op een Full-Frame camera gebruikt. Omgekeerd benut je je lens niet volledig als je een Full-Frame lens op een APS-C sensor gebruikt, maar het kan perfect.

Vaak zeggen mensen dat Full-Frame het beste is. Dat hoeft absoluut niet waar te zijn. Iemand die veel wildlife fotografeert, zal bijvoorbeeld sneller geneigd zijn om een APS-C camera te kopen (je 500mm lens gedraagt zich dan als een 750mm lens met behoud van alle pixels op je APS-C sensor). Iemand die landschappen fotografeert zal kiezen voor een Full-Frame camera waarbij niets gecropt overkomt. (10mm blijft 10mm en gedraagt zich niet als 15mm).

Full Frame heeft ook als voordeel dat je voor dezelfde beeldkwaliteit meer pixels kan hebben (pixeldensiteit blijft dezelfde, het absolute aantal pixels stijgt door een groter sensoroppervlak).

Omgekeerd zien we ook dat minder pixels op een groot sensoroppervlak (12megapixels op een A7s) leidt tot (veel) betere hoge ISO prestaties. Met de A7s, A7(II) en A7R heb je dus met 12, 24 en 36 megapixels voor elk wat wils.

Ik denk dat ik met m'n uitleg het alleen moeilijker gemaakt heb